Opis
Birma to kraj, w którym można spędzić niezapomniane i aktywne wakacje. Region ten nie jest dotknięty masową turystyką i wciąż zachowuje swoją autentyczność. Posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę wypoczynkową, przyjemne butikowe hotele i mnóstwo miejsc, które warto zobaczyć. Do najciekawszych z nich należą dolina świątyń w Bagan, rozległe jezioro Inle i barwne miasto Yangon (dawniej Rangun). Ze względu na wiele grup etnicznych, które zamieszkują ten obszar, kultura Birmy jest niezwykle zróżnicowana, a wielowiekowe tradycje są tu praktykowane do dziś. Dlatego też odwiedzając ją, odnaleźć można autentyczne i świeże lokalne jedzenie, misternie wykonane rękodzieło oraz niezwykle przyjaznych okolicznych mieszkańców. Po kilku dniach intensywnego zwiedzania na odpoczynek zapraszają wspaniałe piaszczyste plaże rozciągnięte nad turkusowymi wodami Zatoki Bengalskiej i Morza Andamańskiego.
Geografia
Birma to kraj niezwykle zróżnicowany geograficznie. Leży nad Zatoką Bengalską, u wybrzeży turkusowego Morza Andamańskiego i sąsiaduje z Tajlandią, Laosem, Chinami, Indiami i Bangladeszem. Większość jej granic przebiega przez wschodnie, północne i zachodnie łańcuchy górskie, a najwyższym punktem kraju jest góra Hkakabo Razi o wysokości 5881 m n.p.m. Przez część centralną Birmy przepływa najdłuższa jej rzeka Irawadi, której dolina rozciąga się z północy na południe. To właśnie żyzna równina wokół rzeki pozwoliła przybyłym ludom na osiedlenie się i życie w dostatku. Irawadi u swojego ujścia tworzy rozległą i silnie rozgałęzioną deltę pokrytą licznymi bagnami i rozlewiskami. Birma posiada także bardzo rozwiniętą linię brzegową, usianą setkami mniejszych i większych wysp, a niektóre z nich są pochodzenia koralowego.
Przyroda
W związku ze swoim położeniem i ukształtowaniem, Birma może pochwalić się niezwykle zróżnicowaną przyrodą. Mimo że kraj ten w dużej części utrzymuje się z rolnictwa, na niemalże całym jego terenie zachowała się autentyczna i nieprzekształcona przez człowieka roślinność. Otoczona górami dolina Irawadi jest dosyć sucha i porastają ją trawy sawanny. Obszary górskie pokrywają gęste i wilgotne lasy monsunowe, z drzewem tekowym i różanym. Południowe tereny kraju porośnięte są wiecznie zielonymi lasami namorzynowymi. Gęstwiny tropikalnej roślinności dają schronienie wielu gatunkom zwierząt – makakom, słoniom indyjskim i tapirom malajskim. Nielicznie występują tygrysy i lamparty. Natomiast deltę rzeki Irawadi zamieszkuje mnóstwo ptaków, dla których bagienne tereny stanowią doskonałe miejsce do zakładania gniazd.
Kultura
Birma słynie z hucznych i kolorowych festiwali, a najważniejszym z nich jest Thadingyut – święto światła. Otwiera ono sezon różnych wydarzeń, które przepełnione są tradycyjnymi widowiskami i tańcem. Birmańskie święta stanowią doskonałą okazję do poznania jej zwyczajów. Taniec ludowy ma wiele odmian i ściśle łączy się z muzyką i śpiewem. Wyróżnić można podniosłe tańce świątynne, a także energiczne i wesołe gatunki, które wykonują tancerze ubrani w bogato zdobione kostiumy. Festiwale są również okazją, by zobaczyć niezwykły Yoke Thay – teatr marionetek. Yoke Thay to przejmujący spektakl lalki i aktora, którzy wykonują ruchy prezentowane sobie nawzajem. Ucieczkę od radosnego zgiełku ulic stanowią wszechobecne świątynie. Ich osobliwa architektura, która przetrwała wieki i misterne zdobienia zachwycą oczy, a atmosfera skupienia i spokoju pozwoli ukoić umysł. Największe skupisko zabudowań sakralnych znajduje się w Bagan, jednej z pierwszych stolic Birmy. Duże wrażenie robi widok ich strzelistych iglic na tle wschodzącego słońca. Natomiast płynąc przez jezioro Inle z łatwością można dotrzeć do wiosek, których mieszkańcy trudnią się wyrobem kunsztownego rękodzieła. Wzrok przyciągają kolorowe jedwabne tkaniny, filigranowa biżuteria ze srebra, czy pięknie rzeźbione szkatułki. Rękodzielnictwo ma w Birmie długą tradycję, która żywa jest do dziś, a mieszkańcy są bardzo otwarci i chętnie prezentują swoje wyroby.
Ciekawostki
“Birmańczycy – tak kobiety, jak i mężczyźni, nakładają na twarz thanakę – specjalną pastę, która chroni skórę przed opalenizną, a także działa antybakteryjnie. Panie traktują ją także jako formę makijażu, wykonując na niej rysunki czy wzorki.”
“Nad jeziorem Inle zobaczyć można rybaków pracujących w nietypowy sposób – stojąc na łodzi, jedną nogę oplatają wokół wiosła – taką metodą mogą z łatwością nawigować łódką, a pozycja stojąca pozwala im dokładnie obserwować taflę jeziora.”
“W 2006 roku stolica Birmy została przeniesiona z Rangun do nowo wybudowanego w tym celu miasta Naypeidew.”
“Tradycyjnym strojem birmańskim jest długa chusta longyi. Zakładają ją zarówno kobiety, jak i mężczyźni, a różnice widoczne są w zdobieniach i sposobach wiązania wokół bioder.”
“Na szczycie góry Popa, mającej 740 m n.p.m., znajduje się szczególny kompleks świątynny Taung Kalat, poświęcony Buddzie i 37 natom – opiekuńczym demonom. Z klasztoru rozciąga się imponująca panorama okolicy.”
“Birmę zamieszkują plemiona Padaung (Kayan), których kobiety noszą na szyjach charakterystyczne miedziane obręcze, dzięki którym zyskały przydomek „kobiet-żyraf”.”
“Drzewo tekowe to powszechny gatunek w Birmie. Dzięki swoim właściwościom jest niezwykle odporne i trwałe, przez co wykonuje się z niego meble, parkiety, czy ozdobne szkatułki. Z drewna tekowego w XIX wieku powstał znany most U Bein w miejscowości Amarapura, niedaleko Mandalay.”
“Birma słynie ze swoich misternie wykonanych wyrobów z laki – naczyń, figurek, a nawet mebli. To charakterystyczna czarna żywica, którą wielokrotnie pokrywane są wyroby, a następnie bogato zdobione malowidłami.”
“Na terenie całego kraju znajduje się niezliczona ilość świątyń – stup, pagód i kaplic. W obrębie samego miasta Bagan ich liczba przekracza 2000 budowli!”
“Świątynia Pindaya, znajdująca się ok. 200km na południowy wschód od Mandalay mieści się w naturalnej jaskini i jest ważnym ośrodkiem buddyjskim. W jej wnętrzu znajduje się ponad 8000 figurek i przedstawień Buddy, a niektóre z nich mają po kilkaset lat.”
“Tapiseria to bogato zdobiona tkanina, służąca do dekoracji szat, ścian, jak również obijania mebli. Tkaniny takie wyszywano złotymi nićmi, by zdobiły pałacowe komnaty czy domy dygnitarzy. Dziś kunsztownie wykonaną tapiserię można swobodnie dostać w formie pamiątki.”
“Mandalay nazywane jest złotym miastem. Słynie z warsztatów produkujących złotą folię, którą okłada się posągi Buddy i pagody. Niezwykle cienkie złote listki wybijane są ręcznie, po czym pakowane i rozprowadzane na cały kraj.”
“W pagodzie Kuthodaw w Mandalay znajduje się największa książka na świecie. To 729 kamiennych płyt, na których wyryto treść Tipitaki – zbioru nauk buddyjskich z kanonu palijskiego.”
“W świątyni Mahamuna w Mandalay znajduje się posąg Buddy, nazwany Świętym Żywym Wizerunkiem Wielkiego Mędrca. Codziennie o świcie mnisi i wierni odprawiają rytuał obmywania twarzy posągu.”
“Świątynia Chaukhtatgyi znajduje się w okolicy miasta Rangun i została wzniesiona nad mającym 65 metrów posągiem leżącego Buddy.”
“Pagoda Kyaiktiyo, znajdująca się ok. 200 km na wschód od Rangun to jedno z ważniejszych miejsc pielgrzymkowych w Birmie. Została wzniesiona na szczycie granitowego głazu, który sprawia wrażenie zawieszonego w powietrzu. Odwiedzający to miejsce pielgrzymi szczodrze ozdobili głaz listkami złota, stąd potoczna nazwa „złota skała”.”
“Birmańczycy uwielbiają jeść herbatę. Laphet, czyli marynowane liście herbaty uznawane są za przysmak, a największe święta i ceremonie nie mogą się odbyć bez dania z jej dodatkiem. W niektórych regionach sałatkę z laphet można dostać nawet w restauracjach.”
“Na społeczeństwo Birmy składa się aż 135 różnych grup etnicznych, a mieszkańcy mówią w 60 różnych językach i dialektach.”
Religia
Główną religią, wyznawaną przez niemal 90% mieszkańców jest buddyzm theravada, skupiający się wokół życia i postępowania buddy Gautamy. Podkreśla się, że Gautama przede wszystkim był prawym człowiekiem, który wyzbywając się pożądania i godnymi czynami osiągnął nibbanę (nirwanę), czyli wyrwał się z wiecznego kołowrotu wcieleń. Birmańczycy do dziś podążają za jego naukami i stylem życia, jemu też poświęcone są świątynie buddyjskie.
Obok buddyzmu w Birmie powszechny jest kult natów. To nadnaturalne postacie wywodzące się z rdzennych wierzeń, pełniące funkcję bóstw opiekuńczych lasów, gór, rzek czy wiosek. Do dziś składane im są drobne ofiary w domowych ołtarzykach, by otaczały opieką rodzinę i społeczeństwo. Przemierzając kraj łatwo natknąć się na dedykowane im kaplice, gdzie mieszkańcy zostawiają gotowany ryż, orzechy lub owoce.
W mniejszych odsetkach spotkać można chrześcijan i wyznawców religii Indii, którzy przybyli tu wraz z rozwojem Imperium Brytyjskiego. Są to jednak niewielkie ilości, bowiem rozwój chrześcijaństwa został wstrzymany poprzez ograniczenie działalności misyjnej, a wyznawców religii Indii nazywa się „hinduskimi buddystami”, skutecznie zacierając występujące między wyznaniami różnice. Kolejną mniejszością religijną są muzułmanie, którzy prawdopodobnie przywędrowali do Birmy z terenów Chin lub Malezji.
Kuchnia
W związku z różnorodnością etniczną Birmy, jej kuchnia to prawdziwy kalejdoskop smaków. To także raj dla wegetarian, bowiem duża część Birmańczyków nie jada mięsa ze względów religijnych i warzywne potrawy są łatwo dostępne. Podstawą większości dań jest htamin czyli ryż, podany z różnymi sosami, mięsem czy warzywami. Bardzo częstym dodatkiem do potraw jest ngapi – pikantna pasta sporządzona ze sfermentowanej ryby lub krewetki. Mieszkańcy bardzo chętnie jadają sałatki z lokalnych warzyw i uwielbiają owoce – zwłaszcza mango i truskawki. Dania są sowicie przyprawiane limonką, imbirem i curry. Szczególne miejsce w kuchni birmańskiej mają też zupy – mohinga, czyli zupa rybna z ryżowym makaronem podawana jest zazwyczaj na śniadanie. W lokalnych jadłodajniach można też spotkać potrawy nawiązujące do kuchni chińskiej, tajskiej i indyjskiej, jednak sama Birma cieszy się mnogością różnych dań pochodzących z tradycji tutejszych społeczności etnicznych. Z kuchni Szanów pochodzi shan khauk swe, którego bazą jest makaron ryżowy, podany z sosem z dodatkiem mięsa, orzechów i warzyw. Na południu kraju spożywa się bardzo dużo ryb i owoców morza. W każdym zakątku Birmy można natknąć się na specyficzne herbaciarnie – małe stoiska z saganami zielonej herbaty i kilkoma stolikami. To ulubione punkty spotkań towarzyskich. W restauracjach lub punktach gastronomicznych herbata często podawana za darmo. Do posiłków zazwyczaj dostaje się łyżkę i widelec, nierzadko jednak spotkać można osoby jedzące prawą ręką.
Historia
Początki osadnictwa na terenach dzisiejszej Birmy miały miejsce w II wieku n.e., kiedy na południowe tereny doliny rzeki Irawadi przybyło plemię Pyu. Ich obecność odznaczyła się poprzez szybki rozwój wsi i miast. Dolinę Irawadi zamieszkiwały również inne plemiona skupiające się we własnych państwach-miastach, m.in. Bamarowie, będący przodkami dzisiejszych Birmańczyków. Jednocześnie na tereny Birmy napływały idee indyjskie, przynosząc między innymi buddyzm, który dziś jest główną religią państwa. W XI wieku doszło do zjednoczenia poszczególnych grup pod władzą birmańskiego księcia Anawrathy jako Imperium Paganu, uznawane dziś za początki dzisiejszej Birmy. Od tego momentu nastąpił bujny rozwój birmańskiej tożsamości, kultury, sztuki i gospodarki. Jednak dzieje tego kraju obfitują w wiele konfliktów i wojen. Po inwazji mongolskiej w 1287r. kraj zjednoczył się dopiero w XVI wieku, jednak wciąż targany był wewnętrznymi konfliktami. Z kolei od pierwszej połowy XIX wieku Birma stopniowo wchodziła we władanie Imperium Brytyjskiego. Odzyskała niepodległość dopiero w 1948 roku, a władzę przejęły środowiska reżimu wojskowego, doprowadzając do niemal całkowitej izolacji kraju. Tak właściwie kraj otwiera się na świat i turystów dopiero w XXI wieku, pokazując swoje niesamowite i kolorowe oblicze.