Opis
Nepal, położony w południowej Azji między Chinami a Indiami, to kraj o niezwykłej różnorodności kulturowej, przyrodniczej i historycznej. Znany głównie ze swoich majestatycznych gór, w tym najwyższego szczytu świata, Mount Everestu, przyciąga miłośników przygód, turystów oraz pielgrzymów z całego świata. Geograficznie Nepal jest zróżnicowany, obejmując trzy główne regiony: nizinny Terai na południu, pasma wzgórz w centralnej części oraz wysokie Himalaje na północy. Terai to żyzna równina granicząca z Indiami, która jest sercem rolniczym kraju. Region ten jest także domem dla parków narodowych, takich jak Chitwan i Bardia, gdzie można spotkać dzikie zwierzęta, w tym tygrysy bengalskie, nosorożce indyjskie i słonie. Centralna część Nepalu, znana jako region wzgórz, obejmuje Dolinę Kathmandu, będącą kulturalnym i historycznym centrum kraju. Dolina ta, składająca się z miast Kathmandu, Patan i Bhaktapur, jest bogata w świątynie, pałace i starożytne zabytki. Kathmandu, stolica Nepalu, to tętniące życiem miasto, które łączy nowoczesność z tradycją. Warto odwiedzić tutaj Durbar Square, wpisany na listę UNESCO, gdzie znajduje się Pałac Hanuman Dhoka oraz wiele świątyń, takich jak Kumari Ghar, gdzie mieszka żywa bogini Kumari. Patan, znana także jako Lalitpur, to miasto słynące z newarskiej architektury i rzemiosła. Jego Durbar Square jest domem dla wielu buddyjskich i hinduistycznych świątyń, takich jak Hiranya Varna Mahavihar oraz Mahabouddha. Patan jest również znane z tradycyjnych warsztatów, gdzie rzemieślnicy tworzą piękne metalowe i kamienne rzeźby oraz tkaniny. Bhaktapur, trzecie z głównych miast Doliny Kathmandu, zachwyca średniowieczną atmosferą i dobrze zachowaną architekturą. Jego Durbar Square to miejsce, gdzie można podziwiać 55-Okienny Pałac oraz świątynię Nyatapola, najwyższą w Nepalu. Bhaktapur słynie także z wyrobu ceramiki i tradycyjnego jogurtu "juju dhau". Na północy kraju wznoszą się majestatyczne Himalaje, z których osiem szczytów przekracza wysokość 8000 metrów, w tym słynny Mount Everest (8848 m). Region ten jest mekką dla miłośników trekkingu i alpinizmu. Trasy takie jak Annapurna Circuit, trekking do bazy pod Everestem czy Langtang oferują niezapomniane widoki na ośnieżone szczyty, lodowce i doliny. Wędrówki w Himalajach to także okazja do poznania kultury tybetańskich uchodźców oraz lokalnych społeczności, takich jak Szerpowie, znani ze swojej gościnności i umiejętności wspinaczkowych. Nepal to także kraj o bogatej tradycji religijnej, będący miejscem narodzin Buddy, założyciela buddyzmu. W Lumbini, na południu kraju, znajduje się święty kompleks, który jest celem pielgrzymek buddystów z całego świata. Z kolei w Kathmandu znajduje się wiele świątyń i stup, w tym słynne Swayambhunath (Świątynia Małp) oraz Boudhanath, będąca jedną z największych stup na świecie. Kultura Nepalu to mieszanka różnych tradycji i wpływów, w tym hinduizmu, buddyzmu oraz animizmu, co widać w licznych festiwalach obchodzonych przez cały rok. Dashain i Tihar to dwa największe święta hinduistyczne, podczas których Nepalczycy gromadzą się, aby świętować zwycięstwo dobra nad złem, składając ofiary bogom, a także odwiedzając rodzinę i przyjaciół. Buddyjskie festiwale, takie jak Lhosar, obchodzony głównie przez Tybetańczyków i inne grupy etniczne, są równie barwne i pełne symboliki. Nepal, pomimo swoich trudności gospodarczych, w tym biedy i ograniczonej infrastruktury, pozostaje krajem o niezwykłej urodzie i autentyczności. Jego mieszkańcy, znani ze swojej gościnności i życzliwości, z dumą pielęgnują swoje tradycje i dziedzictwo kulturowe. Wędrówka przez ten kraj to podróż przez jedne z najpiękniejszych krajobrazów na Ziemi, ale także spotkanie z różnorodnymi kulturami, wierzeniami i stylem życia, które pozostają głęboko zakorzenione w duchu tego fascynującego kraju. Turystyka odgrywa kluczową rolę w gospodarce Nepalu, przyciągając setki tysięcy odwiedzających rocznie, którzy pragną doświadczyć jego naturalnych i kulturowych bogactw. Nepal oferuje różnorodne formy aktywności, od ekstremalnych sportów, takich jak rafting, spływy kajakowe czy loty paralotniowe, po spokojniejsze zajęcia, jak medytacja w górskich klasztorach czy joga w ośrodkach odnowy biologicznej.
Geografia
Nepal to niewielkie państwo położone w Azji Południowo-Wschodniej, graniczące z Chinami i Indiami.
Około 80% powierzchni państwa położona jest w obrębie Himalajów. Na terenie Nepalu leży najwyższy szczyt świata, czyli wznoszący się na wysokość 8 848 m n.p.m. Mount Everest, oraz siedem innych ośmiotysięczników. Około 90 innych nepalskich szczytów liczy ponad 7000 m n.p.m.
W centralnej części kraju leży Dolina Kathmandu, jedna z największych kotlin Nepalu i zarazem najgęściej zaludniony obszar kraju. Położone w dolinie Kathmandu jest stolicą i największym miastem Nepalu. Południe kraju zajmują wyżyny oraz niewielka część Niziny Hindustańskiej. Głównymi rzekami Nepalu są Karnali, Kosi i Narayani, płynące z północy na południe i trafiające do zlewiska Gangesu.
Przyroda
Szata roślinna w Nepalu uzależniona jest od pięter klimatycznych. Do 1200 m n.p.m. rosną wiecznie zielone lasy zwrotnikowe, w których dominują bambusy, palmy, akacje i drzewa sandałowe. Do wysokości 2000 m n.p.m rosną lasy liściaste, a powyżej tej granicy lasy iglaste z jodłą, świerkiem i cedrem himalajskim. Powyżej 3500 m n.p.m. zaczynają pojawiać się łąki alpejskie, które wraz ze wzrostem wysokości wypierają lasy. Łąki występują do wysokości około 5000 m n.p.m., powyżej tej wysokości widoczne są surowe skały, pokryte śniegiem i lodem.
Południe Nepalu obfituje w rzadkie gatunki zwierząt – na obszarach pokrytych dżunglą żyją tygrysy bengalskie, słonie indyjskie, lamparty, nosorożce indyjskie, krokodyle i liczne małpy. Regionem, który umożliwia obserwację dzikich zwierząt jest Park Narodowy Chitwan. Górskie obszary zamieszkują kozy, owce, jelenie, niedźwiedzie, piżmowce oraz pantery śnieżne. W górach można również spotkać sępy himalajskie.
Kultura
Na kulturę i architekturę Nepalu, tak jak na codziennie życie jego mieszkańców, duży wpływ miała religia.
Kraj szczyci się wspaniałymi zabytkami, zwłaszcza licznymi świątyniami indyjskimi i buddyjskimi. Wyjątkowo piękne i unikalne są buddyjskie stupy, czyli świątynie o dzwonowatym kształcie, pełniące funkcję relikwiarzy, których górna część ozdobiona jest oczami Buddy. Jedne z najpiękniejszych i najstarszych świątyń położone są w Dolinie Kathmandu. W dolinie podziwiać można także misternie zdobione Pałace Królewskie.
Teren Nepalu zamieszkują liczne grupy etniczne, których lokalne zwyczaje i kulturę można obserwować podczas podróży przez kraj. Mieszkańcy Nepalu są niezwykle tradycyjni i głęboko wierzący, jednak ciągle otwarci i bardzo gościnni względem przybyszy.
Religia
Około 75% mieszkańców Nepalu wyznaje religie Indii. Drugą najliczniejszą religią jest buddyzm wyznawany przez około 16 % społeczeństwa. Buddyzm i religie Indii na ziemiach Nepalu współistniały w harmonii przez wieki. Pozostałymi religiami wyznawanymi przez mieszkańców Nepalu są islam, protestantyzm, katolicyzm, czy sikhizm.
Religia odgrywa w życiu mieszkańców dużą rolę. Najważniejszym świętem w Nepalu jest Dashain, 15-dniowe święto indyjskie obchodzone na cześć bogini Durgi. Dashain przypada zazwyczaj we wrześniu lub październiku. Drugim ważnym świętem jest trwający 5 dni Tihar, indyjski i buddyjski festiwal świateł. Tihar przypada niedługo po święcie Dashain.
W 2008 roku Nepal został ogłoszony krajem świeckim.
Kuchnia
Nepal nie posiada szczególnie urozmaiconej i wyróżniającej się kuchni. Na styl gotowania miały wpływ kuchnia tybetańska i hinduska. Potrawy zazwyczaj podawane są na ciepło, często z dużą dawką pikantnych przypraw. Najpopularniejszym posiłkiem jest „dhal bhat”, czyli zupa z soczewicy w towarzystwie gotowanego ryżu. „Dhal bhat” serwowane jest z „tarkari”, czyli curry z sezonowych warzyw. Często spotykanym daniem są „momo”, czyli pierożki nadziewane warzywami lub mięsem. Warto skosztować kuchni lokalnych społeczności, zwłaszcza pikantnej i warzywnej kuchni Newar oraz kuchni Sherpa.
W Nepalu zazwyczaj posiłki spożywa się rękami, ale należy pamiętać, żeby w tym celu używać wyłącznie prawej ręki, gdyż jedzenie przy użyciu lewej ręki uważane jest za niehigieniczne. Tradycyjnym alkoholem w Nepalu jest Rakshi, wytwarzane z prosa lub ryżu.
Historia
Położenie i ukształtowanie terytorium Nepalu sprawiło, że przez wieki państwo rozwijało się w izolacji od nacisków zewnętrznych. Pierwsze zapiski dotyczące Nepalu, mówią o mitycznych dynastiach Gopala i Mahisapala. W pierwszym tysiącleciu naszej ery na terenie Nepalu istniały niezależne małe organizacje państwowe. Pozostałością tego podziału są między innymi liczne grupy etniczne tam żyjące. Sercem kraju – politycznym, gospodarczym i kulturalnym – od wieków była Dolina Kathmandu. Z nastaniem XIII w. rozpoczęły się rządy dynastii Mallów, które charakteryzował duży rozwój gospodarczy i jedność polityczna. Pod koniec XIV w., po ciężkim okresie trzęsień ziemi i najazdów, władzę przejął Dzjasthiti Mall, dając początek drugiej dynastii Mallów. Okres jego panowania zapisał się w historii całą serią reform i zmian – niektóre z nich funkcjonują do dnia dzisiejszego. Pod koniec XV wieku wnuk Dzjasthiti podzielił państwo pomiędzy trzech synów i zięcia, co doprowadziło do powstania czterech królestw: Banepa, Katmandu, Bhadgaun i Patan. Do końca XVIII wieku Nepal był zbiorem małych, osłabionych państw, systematycznie ze sobą walczących bądź zawierających przymierza i unie. Mallowie byli wyznawcami hinduizmu, jednak wspierali także rozwój buddyzmu w państwie. Na początku XIX w., po aneksji części kraju przez Wielką Brytanię, zostały obalone rządy monarchii, którą przywrócono w wyniku powstania w połowie XX w. Od 13 lutego 1996 do 21 listopada 2006 roku w Nepalu trwała wojna domowa. Zbrojna rebelia maoistów dążyła do obalenia monarchii i wprowadzenia ustroju komunistycznego. Zakończyła się poddaniem rebeliantów i podpisaniem umowy pokojowej. 28 grudnia 2007 roku nepalski parlament zatwierdził zniesienie monarchii i proklamował federalną republikę demokratyczną.
